Kadir PÜRLÜ
Tarihin bütün dönemlerinde Gürün’ün önemli bir yerleşim yeri olduğunu yazılı kaynaklar bize aktarmıştır. Yapılan yüzey araştırmaları ve arkeolojik sit alanlarından toplanan kalıntılar Gürün’ün İ.Ö. 3500’lü yıllarda iskâna açılmış bir yerleşim yeri olduğunu göstermektedir. Belgelere dayalı kesin bilgi olmamakla birlikte Gürün’ün Hititler dönemindeki “Tegarama” adı verilen yerleşim yeri olduğuna dair iddialar bulunmaktadır.
Gürün hem sahip olduğu coğrafi özelliklerinden dolayı, hem de Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde Mezopotamya’yı Anadolu ve Karadeniz’e, Akdeniz’i yine Anadolu ve Karadeniz’e bağlayan yolların kavşağında yer alması nedeniyle önemli bir yerleşim birimi olma özelliğini koruduğu bilinmektedir. 1869 yılında kaza olan Gürün, Milli Mücadeleye önemli katkılarda bulunmuş ve bu gayretlerinden dolayı bazı Gürünlüler 17.3.1926 tarihinde TBMM tarafından “İstiklal Madalyası” ile ödüllendirilmişlerdir.
Gökpınar Gölü, Şuğul Vadisi gibi farklı doğal güzellikleri, elma, ceviz, dut, kayısı gibi tabii ürünleri, zengin kültürel birikimi, otantik kerpiç evleri, konakları ve eşsiz mutfağıyla Gürün turizme açılması gereken şirin bir ilçedir.
Bu bildiride ilçenin turizm potansiyeli ve bu potansiyelin turizme kazandırılması konusu irdelenecektir. İki bölümden oluşan bildirimizin birinci bölümünde İlçenin turizm potansiyeli mevcut durumuyla ele alınıp tespit edilmeye çalışılacak, ikinci bölümde ise bu potansiyelin turizmde nasıl değerlendirilebileceği sorularına cevap aranacak ve somut önerilerle konu açıklanmaya çalışılacaktır.
I. İLÇENİN TURİZM POTANSİYELİ
A. Turizm Çeşitliliği Açısından İlçenin Mevcut Durumu:
İlçenin kısa vadede Kültür Turizmi, Doğa Turizmi, İnanç Turizmi ve Alternatif Turizmde, uzun vadede ise Termal Turizm ve Kış Turizmine yönelik potansiyeli mevcuttur.
1. Kültür Turizmi:
İlçenin bu alandaki potansiyelini şu başlıklar altında sunmak mümkündür:
a. Tescilli Kültür ve Tabiat Varlıkları:
Sivas Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’nün 2011 yılı kayıtlarında İlçenin toplam 36 tescilli varlığı yer almıştır. Bunların dökümü şöyledir:
Tescilli Arkeolojik Sit Alanları: 18 Adet
Tescilli Anıt Eserler: 16 Adet
Tescilli Doğal Sitler: 2 Adet
Toplam: 36 Adet
b. Tescilsiz Kültür ve Tabiat Varlıkları:
Yapılan yüzey araştırmalarından ve çeşitli zamanlarda ilçede yürütülen gözleme dayalı çalışmalardan anlaşıldığı kadarıyla henüz tescili yapılmamış köy konağı, ilçe evi, su değirmeni, karlık ve maşatlık gibi yaklaşık 60 adet kültür varlığının mevcut olduğu tespit edilmiştir.
Bu durumda ilçenin yaklaşık 100 adet kültür ve tabiat varlığı mevcuttur denilebilir.
c. Kültürel Yayınlar:
İlçe Yıllıkları, Halk Kültürü, ilçenin sosyo-kültürel özelliklerine dair bir takım eserler ve makaleler yayınlanmıştır. Tespit edebildiğimiz kadarıyla bu yayınların bizce önemli olanları şunlardır:
Gürün Kaymakamlığı, Gürün, Sivas, 1996
Gürün Kaymakamlığı, Gürün Kültür Envanteri, Sivas 2009, (2. Baskı Sivas 2011)
Gürün Kültür ve Yard. Derneği, Tarihi ve Turistik Yönleriyle Gürün, Ankara, 1967
GÜRÜN, Gülizar, Gürün Konakları, (Atatürk Ünv. FEF. Sanat Tarihi Bölümü Yayınlanmamış Bitirme Tezi), Erzurum, 2008
KIRIŞ, Nihat, Albüm/Kitap, Gürün Kültür Vakfı yayını, İstanbul, 1999
ÖZ, M. Ali, Bütün Yönleriyle Gürün, İstanbul, 1999
ÖZ, M. Ali, Gürünlü Şairler, Sivas, 2002
ÖZBEL, Kenan, Gürün Şalları, Halkevleri Bürosu, Ankara, 1949
ÖZDEMİR, Turgay- BÜYÜKTANIR, Zeki, Ömer’in Ağıdı Destanı, Eskişehir, 2004,
ŞARDAŞ, Hale, Gürünlü Şair Turgut Yalçın, Sivas, 2004
TEKTAŞ, Aslan- TEKTAŞ, Musa, Gürün Şiirleri ve Şairleri, Ankara, 2002
Elbette ki bizim ulaşamadığımız kaynaklar olabilir. Ancak hali hazırda ilçeyle ilgili 11 adet yayın çalışması yapılmıştır diyebiliriz.
ç. Restorasyon Çalışmaları:
Sayıları yetersiz olsa da İlçede son yıllarda restorasyon çalışmaları yapıldığı görülmektedir. Sivas İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Kültür İşleri Şubesi kayıtlarında yer alan ve ilçede yürütülen restorasyon çalışmaları şunlardır:
Sokak Sağlıklaştırma Çalışmaları:
Kültür ve Turizm Bakanlığının Katkısıyla:
2009 yılında Gürün Sokak Sağlıklaştırma Projesi Hazırlanması: 69.500.- TL
2009 Yılı Proje Uygulaması: 399.157.- TL
2011 Yılı 2. Etap Proje Uygulaması: 134.130.- TL
Restorasyon Çalışmaları:
2008 Yılı Halis Turgut Orhanoğlu Evi Restorasyon Projesi: 17.634.- TL
2008 Yılı Süleyman Moroğlu Evi Restorasyon Projesi: 12.410.- TL
2008 Yılı Şahin Moroğlu Evi Restorasyon Projesi: 7.293.- TL
2008 Yılı Yalçın Boyraz Evi Restorasyon Projesi: 11.799.- TL
2009 Yılı Abdullah Sarıpınar Evi Proje Uygulama: 20.000.- TL
2009 Yılı Halis Turgut Orhanoğlu Evi Proje Uygulama: 30.000.- TL
(Ödenek ilgili kişi tarafından yetersiz olduğu kanaatiyle değerlendirilmedi)
2009 Hasan Hüseyin Korkmazgil Evi Çevre Düzenlemesi: 30.000.- TL
2009 Hasan Hüseyin Korkmazgil Evi Çevre Düzenlemesi: 90.000.- TL
2010 Yılı Süleyman Moroğlu Evi Proje Uygulama: 3.000.- TL
(Ödenek ilgili kişi tarafından yetersiz olduğu kanaatiyle değerlendirilmedi)
2010 Yılı Şahin Moroğlu Evi Proje Uygulama: 16.000.- TL
2010 Yılı Yalçın Boyraz Evi Proje Uygulama: 28.000.- TL
Restore Edilip Aktivite Kazandırılmış Tescilli Yapılar:
Eski “Kütüphane Binası” Gürün Kaymakamlığı tarafından 2006 yılında restore edilmiş olup halen “Hanımlar Kültür Merkezi” olarak hizmet vermektedir.
Yürütülen çalışmalar faydalı olmakla birlikte henüz diğer tescilli yapıların restore edilmemiş olmaları önemli bir eksikliktir.
d. Yaşayan Kültür:
İlçe kültür birikimi boyutuyla büyük bir zenginlik göstermekle birlikte bu potansiyelin turizmde değerlendirilebilecek olanlarını şöyle sıralayabiliriz:
(1) Gürün Doğal Ürünleri:
Her biri doğal marka özelliği gösteren bu ürünler şunlardır:
(a) Gürün Elması.
(b) Gürün Cevizi.
(c) Gürün Dutu.
(ç) Gürün Kayısısı.
İlçeyle özdeşleşmiş bulunan bu 4 doğal ürün, dünyada doğal yiyeceklere gösterilen büyük ilgi göz önünde bulundurulursa hiçbir yerleşim birimine nasip olamayacak şekilde önemli bir potansiyeldir.
(2) Gürün Mutfağı:
Henüz bir envanteri çıkarılmadığı için tam sayısını bilemediğimiz ancak, gözlemlerimize dayanarak zengin olduğunu söyleyebileceğimiz Gürün mutfağının turizmde değerlendirilebilir özellikte olan gıda, yemek ve diğer ürünleri bizce şunlardır:
(a) Dut Kavurması.
(b) Dut Pekmezi.
(c) Dut Sütlacı.
(ç) Ekşili Köfte.
(d) Gak-Kak.
(e) Gürün Alabalığı.
(f) Gürün Bulguru.
(g) Gürün Dut Pestili.
(ğ) Gürün Gün Kurusu.
(h) Gürün Peskütanı.
(ı) Gürün Yarması.
(i) Haşlak.
(j) Kavurga.
(k) Kavut.
(l) Pestil Kızartması.
(m) Pestil Tatlısı.
(n) Sormuk (çocuklar için).
Liste üzerinde önemsiz gibi görünse de kendine has 17 adet yerel lezzet zenginliğine sahip olmak önemli bir birikimdir.
(3) Halk Müziği:
Sağlıklı bir envanteri çıkarılmadığı için Gürün türkülerinin kesin sayısını bilemiyoruz. Ancak, TRT repertuarında Gürün’e ait şu üç türkü yer almaktadır:
(a) Bu Kavak Meşe Kavak (Kaynak Kişi: Erol Karadere. Derleyen: Turgay Özdemir)
(b) Dut Ağacı Dut Verir (Kaynak Kişi: Semiha Akdemir-Suzan Dursun. Derleyen: Orhan Gazi Yılmaz)
(c) Yoncalığın Cılga Yolu (Bu türkü her ne kadar Malatya yöresi olarak kaydedilmişse de Gürün’ün Yazyurdu köyüne ait bir ağıt olduğu bilinmektedir.)
Yazılı kaynaklarda yüzlerce türkü metni yer almasına rağmen ne yazık ki bu türkülerin ses ve nota kayıtları henüz yapılmamıştır. İlçe müzik potansiyelini henüz turizm amaçlı değerlendirebilecek şekilde ortaya çıkarmış değildir.
(4) Halk Oyunları:
İlçede oynanan halk oyunlarını erkeklerin oynadığı oyunlar ve kadınların oynadığı oyunlar olmak üzere iki grupta inceleyebiliriz:
(a) Erkeklerin oynadıkları oyunlar:
ı) Abdurahman.
ıı) Ağırlama.
ııı) Hırpali.
ıv) Keçiko.
v) Kırıkan.
vı) Kızık.
vıı) Sinsin.
vııı) Sivas Halayı.
xıx) Tamzara.
(b) Kadınların oynadıkları oyunlar:
ı) Bico.
ıı) Çember.
ııı) Madımak.
ıv) Sivas Halayı.
Bu durumda İlçenin günlük hayata renk katabilecek ve turizmde değerlendirilebilecek kadar halk oyunlarına sahip olduğu görülmektedir.
(5) El Sanatları:
İlçe el sanatları alanında eski ününü yitirmiş olmakla birlikte günümüzde bazı dallarda üretimi sürdürmektedir. İlçeyle özdeşleşmiş bulunan “Gürün Şalı”nın günümüzde ustalarının kalmaması ve ilçede dokunmuyor olması büyük bir kayıptır. İlçe el sanatlarını şu başlıklar altında verebiliriz:
(a) Ahşap Oymacılığı:
Gürün’de halen yaşamakta olan bu sanatın ustaları günümüzde üretimi sürdürmektedirler.
(b) Gürün Şalı:
Ustaları kalmamış olan bu el sanatı günümüzde tamamen kaybolmuştur. Gürün’ün tarihi bir markası olan “Gürün Şalı” mutlaka yeniden canlandırılmalıdır.
(c) Halı Dokumacılığı:
Üretimi kurslar yoluyla sürdürülen bu sanat da kaybolmanın eşiğine gelmiştir.
(ç) Kilim Dokumacılığı:
Talep olmaması ve ilgisizlik yüzünden bu sanat da kaybolmanın eşiğine gelmiştir.
(d) Yakma Resim Sanatı:
Eski marangozluk sanatındaki süsleme amaçlı yakma işlemi günümüzde resim yapma şekline dönüşmüştür. Bu el sanatı halen bir usta tarafından devam ettirilmektedir.
(e) Yün Çorap Örücülüğü:
Sayısının çok az olmasına ve ticari amaç güdülmemesine rağmen kırsal kesimde üretimi devam etmektedir.
(6) Festivaller-Panayırlar-Fuarlar:
Zaman zaman kesintiye uğramasına rağmen ilçede şu üç festivalin devam ettiği bilinmektedir:
(a) Gürün Kültür ve Sanat Festivali:
İlçe merkezinde her yılın 28-29 Temmuz günlerinde Gürün Kaymakamlığı ve Belediyesi tarafından sürdürülmektedir.
(b) Suçatı Dut Şenliği:
Suçatı Beldesinde her yılın 27 Temmuz günü Suçatı Belediyesi tarafından düzenlenmektedir.
(c) Yusuf Dede Pilav Günü:
Bahçeiçi Köyünde her yılın 22 Haziran günü Bahçeiçi Muhtarlığı tarafından sürdürülmektedir.
2. Doğa Turizmi
İlçenin doğa turizminde değerlendirilebilecek potansiyelini şöyle sıralayabiliriz:
a. Gökpınar Gölü:
Gürün ilçe merkezine 10 km uzaklıkta bulunan göl, mavinin bütün tonlarını suyunda yansıtmasıyla tanınmakta olup ülkemizin sayılı doğal güzelliklerinden biridir. 2008 yılında başlatılan çevre düzenleme çalışmaları 2010 yılında tamamlanmıştır. Bu kapsamda göl çevresine piknik alanları, seyir terasları, restoran, kafe vb. sosyal tesisler yapılmıştır. Hem ilçe halkı hem de dışarıdan gelen konuklar için gezip görmeye ve dinlemeye uygun bir alandır.
b. Gürün Kelebekleri:
Gürün İlçesine has türler oldukları bilinen kelebekler şunlardır:
(1) Oxytripia stepnania
(2) Oxytripia noctivolans,
(3) Agrotis scruposa
(4) Dichagyris griseotincta
c. Suçatı Şuğulu:
Suçatı Beldesi’nin yaklaşık 1 km kuzeyinde yer alan ve kuzey-güney istikametinde uzanan vadi henüz bozulmamış bitki örtüsü ve berrak suyuyla gezip görmeye değer önemli bir doğal alandır.
ç. Şuğul Vadisi:
Gürün ilçe merkezine 3,5 km uzaklıktadır. Zengin bitki örtüsü, yalçın kayalıkları ve berrak sularıyla dikkat çeker. Buradaki kayalar üzerine yazılmış olan Hitit kitabeleri ise vadiye arkeolojik ve tarihsel bir güzellik katmaktadır. Vadi girişinde yer alan bir restoran ve alabalık çiftliğinin dışında başka tesis bulunmamaktadır. Karşılıklı yüksek kayalıkların yer aldığı vadi girişindeki yürüme bandının dışında henüz bir çevre düzenleme işi yapılmamıştır.
d. Tohma Vadisi:
Gövdeli Dağı’ndan doğup Şuğul Vadisi ve ilçe merkezinden geçtikten sonra Suçatı beldesinde Gökpınar ve Sazcağız derelerini de bünyesine alıp batı doğu istikametinde akarak Malatya sınırında Kangal Tohması ile birleşip Fırat nehrine karışan “Tohma Çayı”nı içine alan vadiye genel olarak “Tohma Vadisi” adı verilmiştir. Vadi, sürekli değişen doğal güzellikleri, alabalığı ve zengin bitki örtüsüyle turizmde değerlendirilebilecek kapasiteye sahiptir.
3. Kış Turizmi
Yükseltileri kayak yapmaya elverişli olan ancak kayak yapmak için gerekli olan diğer şartlarının da araştırılması gereken dağları şöyle sıralayabiliriz:
a. Gövdeli Dağı:
Rakımı 2700 m olup Gürün ile Pınarbaşı İlçelerinin sınırını ayıran alanda yer almaktadır. Yüksekliği kayak yapmak için yeterli olmakla birlikte, arazi eğimleri, kar tutma durumu, çığ tehlikesi ve kar kalitesi hakkında henüz bir çalışma yapılmadığı için dağın kış turizmine ne denli elverişli olduğu bilinmemektedir.
b. Hezanlı Dağı:
Rakımı 2283 m olup Gürün ile Elbistan ilçelerinin sınırını ayıran alanda yer almaktadır. Dağ hakkında yukarıda belirtildiği şekilde kapsamlı bir çalışma yapılmadığı için kış turizmine ne denli elverişli olduğu henüz bilinmemektedir.
c. Karadağ:
Rakımı 2200 m olup kış turizmine uygun olup olmadığı hakkında teknik araştırma yapılması gerekmektedir.
4. Termal Turizm (Kaplıca Turizmi)
İlçede kaplıca turizminde değerlendirilebilecek özellikleri haiz bir termal alan henüz tespit edilememiştir. Ancak doğal sit ilan edilmiş olan “Uyuzpınar Gölü”nde bir araştırma yapılması gerekmektedir.
a. Uyuzpınar Gölü:
Mağara köyü arazisi içerisindedir. İlçe merkezine 46 km köye ise 3 km uzaklıkta bulunan gölde tıpkı Kangal Balıklı Kaplıca’da olduğu gibi balıklar yaşamakta olup göle girildiğinde veya suyuna el-ayak sokulduğunda balıkların insana yaklaştığı, deri üzerinde bulunan yara, bere, sivilce, deri döküntüsü gibi kısımları yedikleri görülür. Ancak buradaki suyun ısısının Balıklı Kaplıcaya göre oldukça düşük olduğu hissedilmektedir. Analizi yapılmamış olduğundan suyun içindeki mineraller henüz bilinmemektedir. Yapılacak teknik çalışma sonunda bu alanın termal turizme uygun olup olmadığı anlaşılacaktır.
5. İnanç Turizmi
Hepsinin doğrudan turizmde değerlendirilmesi mümkün olmasa da bu alanda bir potansiyel olarak duran Gürün ziyaret yerleri ve benzeri diğer yerler tespit edebildiğimiz kadarıyla şunlardır:
a. Akşaktaşı Ziyareti:
Beypınarı köyü arazisi içindedir. Her çeşit dilek için ziyaret edilir.
b. Avundukların Al Ocağı:
İlçe merkezindedir. Al basmasından korkan kadınlar ve çeşitli hastalar tarafından şifa amaçlı ziyaret edilir.
c. Coşkun Baba:
Konakpınar köyündedir. Her çeşit dilek için ziyaret edilir.
ç. Deppo Baba:
Sularbaşı köyü arazisi içindedir. Her çeşit dilek için ziyaret edilir.
d. Gökpınar:
Halk tarafından Gökpınar Gölü su kaynağının çeşitli efsanelere dayanılarak kutsal olduğuna inanılır ve bu kaynaktan şifa niyetine su içilir.
e. Güldede Yatırı:
Güldede köyü yakınındadır. Her çeşit dilek için özellikle gündönümünde yöre halkı tarafından ziyaret edilir.
f. Gürün Kilisesi:
İlçe merkezinde Pınarönü Mahallesindedir. İnanç turizmine kazandırılması gereken önemli bir yapıdır.
g. Hayrani Baba Mezarı:
İlçe Merkezinde Yassıcatepe mezarlığındadır. Her çeşit dilek için ziyaret edilir.
ğ. Huykesen Çalısı:
Şuğul bölgesinde bir çalı ziyaretidir. Kötü huydan kurtulmak ve huy değiştirmek amacıyla ziyaret edilir.
h. İrfan Ocağı:
Suçatı Beldesinde ocak evdir. Bu eve Somuncu Baba’nın konuk olduğu rivayet edilir. Her çeşit hastalıktan kurtulmak ve diğer dilekler için ziyaret edilir.
ı. Kıllı Ziyaret:
Eskihamal ile Yeşildere köyleri arasındaki “meşe” mevkiinde bir çam ağacıdır. Bu ağacın 300 yaşında olduğu söylenmektedir. Her çeşit dilek için ziyaret edilir.
i. Kuduz Ocağı:
Beypınarı köyünde ocak evdir. Eskiden daha çok kuduz hastalığından şifa bulmak için ziyaret edilirmiş. Şimdi ise her çeşit dilek için ziyaret edilmektedir.
j. Şehitler Mezarlığı:
İncesu köyü ile Çiçekyurt köyü arasındaki arazide ve Kızılpınar köyü tarafındadır. Önemli bir kısmı şimdi karayolu altında kalmıştır. Her çeşit dilek için ziyaret edilir.
k. Şeyh Kasım Türbesi:
İlçe merkezindeki Ulu Caminin alt katındaki mezar odasındadır. Her Cuma ziyarete açılır ve ilçe halkı tarafından ziyaret edilir.
l. Yusuf Dede:
Bahçeiçi köyü arazisi içinde su kaynağı ziyaretidir. Yusuf Dede’nin kerameti ile kaynamaya başladığına inanılan kaynak gözü her çeşit dilek için ziyaret edilir.
m. Ziyaret (Karapınar):
Karapınar köyü ile Güldede köyü arasındaki arazisi içindedir. Her çeşit dilek için ziyaret edilir.
n. Ziyaret (Kaynarca):
Kaynarca köyüne 500 m uzaklıkta çalılık-ağaçlık ziyaretidir. Kutsal olduğuna inanılarak bu alandaki ağaç ve çalılar kesilmez. Her çeşit dilek için ziyaret edilir.
o. Ziyaret (Osmandede-Kötüköy):
Osmandede köyü arazisi içindedir. Her çeşit dilek için ziyaret edilir.
ö. Ziyaret Tepe:
Güneş köyü arazisi içindedir. Anadolu’nun İslam askerleri tarafından fethi sırasında Yemenli bir komutanın şehit düştüğü rivayet edilen yer her çeşit dilek için ziyaret edilir.
6. Alternatif Turizm:
Gürün dağlarının güney cephesinden kaynayan sular Seyhan ve Ceyhan nehirlerine karışarak Akdeniz’e oradan da Atlas Okyanusu’na ulaşır. Aynı dağların kuzey ve doğusundan kaynayan sular ise Tohma Çayı’na karışarak Fırat nehrine oradan ise Basra Körfezi üzerinden Hint Okyanusuna ulaşır. Bu durumda bir dağ hem Atlas Okyanusu’na hem de Hint Okyanusu’na su göndermektedir. İlçe dağlarındaki suların ayrışma alanları görülmeye değer yerler olarak ilgi görebilir.
Yamaç Paraşütü başta olmak üzere alternatif turizme yönelik yeni alanlar ve çeşitlilikler ilçede hayata geçirilebilir.
B. Turizm Tesisleri Açısından İlçenin Mevcut Durumu:
1. Oteller:
İlçede halen Belediye ruhsatlı 16 oda ve 36 yatak kapasiteli 1 adet otel mevcuttur.
2. Misafirhaneler ve Diğer Geceleme-Konaklama Tesisleri:
İlçede 48 yatak kapasiteli bir Öğretmenevi bulunmaktadır. Bahçeiçi Dinlenme tesisinde 16 oda ve 30 yatak kapasiteli geceleme imkânı mevcuttur. Gökpınar Sosyal Tesislerinde ise 4 oda ve 4 yatak kapasiteli geceleme imkânı bulunmaktadır.
3. Dinlenme Tesisleri:
İlçede otobüs ve otomobil yolcularına yönelik 4 adet, kamyon vb. sürücülere yönelik 2 adet olmak üzere toplam 6 adet dinlenme tesisi bulunmaktadır. Bu tesisler aynı anda 3000-3500 kişiye hizmet verecek kapasitede olup hepsinin restoranı mevcuttur. İlçeden doğudan batıya, batıdan doğuya günde yaklaşık 400 otobüs seferi gerçekleşmekte olup günlük 15.000 yolcunun geçtiği bilinmektedir.
II. İLÇE TURİZM POTANSİYELİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
A. Turizm Çeşitliliği Açısından Potansiyelin Değerlendirilmesi:
Turizm çeşitliliği açısından İlçe turizm potansiyelinin değerlendirilmesi konusunu şu başlıklar altında inceleyebiliriz:
1. Kültür Turizmi:
a. Tescilli Kültür ve Tabiat Varlıkları:
Tescilli sit alanlarının etrafı çevrilerek güvenlik önlemleri artırılmalı ve kaçak kazılar önlenmelidir. Ülkemiz üniversitelerinden biriyle işbirliği yapılarak uygun görülecek sit alanlarından birisinde “Bilimsel Arkeolojik Kazı” başlatılmalıdır.
Tescilli anıt eserler yön ve tanıtım levhaları yardımıyla daha iyi tanıtılmalı, restorasyona ihtiyacı olan tüm eserler restore edilmelidir. Bu kapsamda öncelikli olarak:
İlçe merkezindeki tarihi ev ve konaklar restore edilerek fonksiyon kazandırılmalıdır.
İlçe merkezi ve Suçatı Beldesindeki eski değirmenler restore edilerek “anı değirmen” olarak hizmete açılmalıdır.
İlçe merkezindeki karlıklar restore edilerek hizmete açılmalı gerekirse yazın kar satılmak suretiyle bir gelenek yaşatılmalıdır.
Otantik Gürün bahçe duvarı örnekleri korunarak gelecek kuşaklara aktarılması sağlanmalıdır.
İlçe merkezindeki “Maşatlık” ihata duvarı yapılmak suretiyle korunmalıdır.
b. Tescilsiz Kültür ve Tabiat Varlıkları:
Henüz tescil edilmemiş olan köy konakları, ilçe içindeki evler, değirmenler, karlıklar, otantik bahçe duvarları gibi ilçenin kültürel mirası yeni bir çalışma başlatılarak acilen tescil edilmelidir.
c. Kültürel Yayınlar:
“Gürün Kültür Envanteri” kitabı ilçe kültürünü tanımlama ve tanıtma açısından çok önemli bir çalışma olmuştur. Bu kitabın genişletilmiş baskıları yapılmalı ve ayrıca Gürün tarihine yönelik araştırma ve yayınlara ağırlık verilmelidir.
ç. Yaşayan Kültür:
İlçe kültür birikimi boyutuyla büyük bir zenginlik göstermekle birlikte bu potansiyelin turizmde değerlendirilebilecek olanlarını şöyle sıralayabiliriz:
(1) Gürün Doğal Ürünleri:
Her biri doğal marka özelliği gösteren “Gürün Elması, Gürün Cevizi, Gürün Dutu, Gürün Kayısısı” daha iyi paketleme, geleneksel sunum ve tanıtım yoluyla ilçe turizmine katkı sağlayan değerler haline getirilmelidir. Bu kapsamda:
Konaklama merkezlerinde veya ana cadde üzerinde Gürün doğal ürünlerinin satıldığı bir satış merkezi oluşturulmalıdır. Burada mutlaka Gürün cevizi, dutu, elması, kayısısı, pekmezi, gün kurusu, pestili, gakı, kavutu, kavurgası, bulguru, yarması, sumağı, balı mevsimine göre bulundurularak satılmalıdır.
Eskiden “sormuk” adı verilen bebek gıdasını günümüze uyarlayacak yeni bir gıda ürünü için çalışma başlatılabilir.
Kurutulmuş Gürün elmasından cips vb. yiyecekler üretilmesi için bir çalışma başlatılabilir.
Mısır gevreğinde olduğu gibi duttan da gevrek üretmeye yönelik çalışma başlatılabilir.
(2) Gürün Mutfağı:
Yukarıda açıklanan yemekler başta olmak üzere, Gürün mutfağının önemli yerel yemekleri ve ilçeye has yerel lezzetler bir öncelik sırası oluşturularak listelenmeli ve bu lezzetlerin ilçeye gelen konuklara ikram edilmesi sağlanmalıdır.
Gürün mutfağının yer aldığı ve yerel yemeklerin sunulduğu otantik bir Gürün evi veya konağı faaliyete geçirilmelidir.
Gürün mutfağında özellikle, Gürün Alabalığı, Gürün Dut Pekmezi-Pestili, Gürün Gün Kurusu, Gürün Peskütanı, Haşlak, Pestil Tatlısı ve Ekşili Köfte yer almalıdır.
(3) Halk Müziği:
Gürün türkülerinin öncelikle sağlıklı bir envanteri çıkarılmalı, bu değerler derlenmek ve notaya alınmak suretiyle gelecek kuşaklara taşınmalıdır.
Gürün türkülerinin günlük icra edildiği bir mekân oluşturulmalıdır.
(4) Halk Oyunları:
İlçe halk oyunlarının sağlıklı bir envanteri çıkarılmalı, bu değerler derlenmek, kaydedilmek ve notaya alınmak suretiyle gelecek kuşaklara taşınmalıdır.
Hem bu değeri yaşatmak hem de ilçenin kültürel ve günlük hayatına renk katmak amacıyla İlçede kadın ve erkek halay ekipleri oluşturulmalıdır.
(5) El Sanatları:
Öncelikle ilçenin tarihi bir markası olan “Gürün Şalı” zanaatını yaşatmaya yönelik çalışmalar yapılmalıdır.
İlçede halen yaşamakta olan ahşap oymacılığı ve yakmacılığı zanaatlarını koruyup yaşatmaya yönelik çalışmalar başlatılmalıdır.
(6) Festivaller-Panayırlar-Fuarlar:
Yerel festivaller desteklenmelidir. Özellikle bu festivallerde yerel ürünleri ön plana çıkaran faaliyet ve tasarımlar yapılmalıdır. Bu kapsamda:
Dut silkeleme
Pekmez kaynatma
Bastık (Pestil) dökme
Kavut döğme (Sokuda), vb. etkinlikler yapılabilir.
2. Doğa Turizmi:
İlçenin doğa turizmi potansiyelini harekete geçirebilmek için şu ön çalışmaların yapılması mümkün olabilir.
a. Gökpınar Gölü:
Gürün-Malatya devlet yoluyla Gökpınar arasındaki yol ülkemiz standartlarına uygun hale getirilmeli, yürütülmekte olan çevre düzenleme projesinin eksikleri tamamlanmalı, daha etkili tanıtım yapmak suretiyle öncelikle Sivas İl merkezinde yaşayan kişilerin burayı ziyaret etmesine, daha sonra ülkemiz ve yurtdışındaki diğer hedef kitleye yönelik tanıtım çalışmaları yapılmalıdır. Burada en az 100 yatak kapasiteli bir konaklama-geceleme tesisi oluşturulmalıdır.
b. Gürün Kelebekleri:
Sadece bu yörede yetişen türler ve diğer türler daha etkili olarak tanıtılmalı, bu alanları kapsayan “Gürün Kelebekleri Yürüyüş Yolu” hazırlanmalıdır.
c. Suçatı Şuğulu:
Alanın turizme açılmasına yönelik bir çevre düzenleme projesi hazırlanarak hayata geçirilmelidir.
ç. Şuğul Vadisi:
Yürütülmekte olan Çevre Düzenleme Projesi tamamlanmalı. Öncelikle anayoldan vadiye giden yol standartlara uygun olarak yapılmalı, vadi girişine araç park alanı, restoran, kafe, tuvalet gibi tesisler inşa edilmeli ve vadi içine hazırlanan proje uygulanmalıdır.
d. Tohma Vadisi:
Gürün Malatya arasındaki bu vadi bir bütün olarak ele alınmalı, İlçe turizmini canlandırmaya yönelik hazırlanacak Turizm Master Planında belirtildiği şekilde işlev kazandırılmalıdır.
3. Kış Turizmi:
Gövdeli Dağı, Hezanlı Dağı ve Karadağ’da kar ölçümü, kar kalitesi, karın arazide kalış süresi, arazi eğimleri gibi konularda teknik araştırmalar ve ölçümler yapılarak bu alanlarda kayak sporu yapılıp yapılmayacağı belirlenmelidir.
4. Termal Turizm (Kaplıca Turizmi):
Uyuzpınar Gölü’nde su analizi, sıcaklık ve debi ölçümü yapılarak buradaki balıklardan sedef hastalığı tedavisinde yararlanılıp yararlanılamayacağı konusunda uzman görüşü alınmalıdır.
5. İnanç Turizmi:
Akşaktaşı Ziyareti, Avundukların Al Ocağı, Coşkun Baba, Deppo Baba, Gökpınar, Güldede Yatırı, Hayrani Baba, Huykesen Çalısı, İrfan Ocağı, Kıllı Ziyaret, Kuduz Ocağı,
Şehitler Mezarlığı, Şeyh Kasım Türbesi, Yusuf Dede, Ziyaret (Osmandede-Kötüköy), Ziyaret (Karapınar), Ziyaret (Kaynarca), Ziyaret Tepe adlı ziyaret yerlerinin çevre düzenlemesi yapılmalı, varsa binaları ve türbeleri onarılmalı, bu yerlere ait tüm menkıbeler derlenmeli ve buralarda yapılan etkinlikler desteklenmelidir.
İnanç turizmine önemli katkı sağlaması muhtemel olan Gürün Kilisesi restore edilmeli ve ilçe merkezindeki maşatlık korunmalıdır.
6. Alternatif Turizm:
Yukarıda açıklanan ilçe dağlarındaki “Suların Ayrışma Alanları”na tesisler kurularak bu alanlar ziyarete açılmalı, suların nasıl farklı okyanuslara ayrıldığı hazırlanacak projelerle gösterilmelidir.
Yamaç Paraşütü başta olmak üzere alternatif turizme yönelik yeni diğer alanlar ve çeşitlilikler konunun uzmanlarınca belirlenmelidir.
B. Turizm Tesisleri Açısından Potansiyelin Değerlendirilmesi:
İlçede turizme yönelik şu tesisler ivedi olarak hayata geçirilmelidir: Oteller, Lokantalar-Restoranlar, Alışveriş Merkezi, Hediyelik Eşya ve Doğal Ürünler Satış Merkezi, Rekreasyon Alanları (İlçe merkezinde güzel bir park), İlçe Kent Müzesi, Yeni Bir Kütüphane Binası, Kültür Merkezi, Gürün Konuk Evi (Yerel Mutfak ve Müziğin Sunulduğu tarihi ev veya konak), Hamam, Çevre Kültür ve Sanat Evi.
C. Tanıtım Açısından Potansiyelin Değerlendirilmesi:
İlçenin turizm değerlerine yönelik tanıtım stratejileri oluşturulmalı, tanıtımda ön plana çıkarılacak unsurlar belirlenmeli, yurt içi ve yurtdışı fuarlarda, diğer etkinliklerde ve hazırlanacak internet sitelerinde mevcut değerler en etkin şekilde tanıtılmalıdır. İlk etapta Gökpınar Gölü, Şuğul Vadisi ve Gürün doğal ürünlerinin tanıtılması faydalı olacaktır
III. SONUÇ
Gürün İlçesi kültür ve doğa turizminde kendisine yetecek bir potansiyele sahiptir. Diğer turizm çeşitliliklerinde potansiyeli olmakla birlikte bu potansiyelin kısa vadede değerlendirilmesi mümkün görülmemektedir. Ulaşabildiğimiz veriler ışığında İlçede turizmin canlandırılması ve mevcut potansiyelin turizme kazandırılması için aşağıdaki çalışmaların yapılmasını öneriyoruz:
A. İlçeyle ilgili “Turizm Çalıştayı” yapılmalıdır.
B. İlçe turizmini geliştirmeye yönelik bir “Master Plan” hazırlanmalıdır.
C. Master Plan ışığında öncelikli çalışmalara yönelik bir yol haritası hazırlanmalıdır.
Ç. İlçe Turizminin geliştirilmesine yönelik somut çalışmalar başlatılmalıdır.
D. Yürütülen çalışmalar büyük bir tanıtım atağıyla desteklenmelidir.